Petrit, unë nuk jam aq i madh sa organet e tjera si mëlçia, zemra dhe mushkëritë; është e vështirë të më vësh re shumicën e kohës. Mirëpo nuk ka rëndësi nëse jemi të mëdhenj apo të vegjël, asnjë organ nuk është më i lartë se një tjetër; ne të gjithë jemi vetëm njësi të një tërësie të krijuar në mënyrë të përsosur. Askush prej nesh nuk mund të funksionojë pa organet e tjera.
Unë varem midis stomakut tuaj dhe duodenit nën të, ngjitur në mesenteries intestinale. Unë kam dy identitete të ndryshme për nga struktura dhe funksioni im. Unë kryej dy detyra shumë të ndryshme si një gjëndër e përbërë, e përbërë nga indet ekzokrine dhe endokrine. Pra, më jepet një strukturë shumë e veçantë dhe aftësi kimike për të funksionuar mirë. Një nga detyrat e mia lidhet me fiziologjinë e tretjes: Unë shpërbëj ushqimin që kalon nga stomaku në duoden, duke derdhur mbi të katër llojet e enzimave tretëse që më janë mundësuar të prodhoj. Këto lëngje barten përmes një tubi të vogël në duoden. Dy prej tyre përdoren për ndarjen e proteinave, një për karbohidratet dhe një për yndyrnat. Ju as nuk e kuptoni! Ndërsa ushqimi që merrni kalon nga stomaku në duoden, enzimat e mia fillojnë të rrjedhin më shpejt. Ky është një ekuilibër shumë i mirë: ndërsa ushqimi është duke u tretur, as enzimat nuk duhet të shpërdorohen dhe as muret e zorrëve tuaja nuk duhet të dëmtohen. Unë nuk e kontrolloj çlirimin e enzimave. Kjo detyrë u jepet dy hormoneve të prodhuara në mukozën tuaj të zorrëve nga stimuli i nervit vagus. Kur ato hormone më arrijnë nga qarkullimi i gjakut, qelizat e mia stimulohen dhe ato sekretojnë ujë, bikarbonat dhe enzimat tretëse që përmenda dhe ato derdhen në duodenum përmes kanalit tim.
Puna ime e dytë është prodhimi i hormoneve të insulinës dhe glukagonit, si pankreasi endokrinal. Grupet e mia të qelizave, të cilat njihen edhe si ishujt e Langerhansit, kanë lloje të ndryshme si grupe të veçanta, të cilat ju i quani alfa dhe beta. Insulina, e cila prodhohet nga qelizat e mia beta, përdoret për rregullimin e nivelit të glukozës në gjakun tuaj. Detyra e insulinës është të stimulojë qelizat e trupit tuaj që të marrin glukozën në gjakun tuaj dhe ta përdorin atë.
Pasi të keni një vakt, karbohidratet në të ndahen në molekula glukoze, kalojnë në gjak dhe rrisin sheqerin në gjak. Që trupi juaj të funksionojë në mënyrë të shëndetshme, sasia e glukozës duhet të jetë rreth 100 mg/ml (ndryshon nga 80-120). Kur niveli është mbi vlerën normale, unë sekretoj insulinë. Në këtë mënyrë, sheqeri bartet në qelizat tuaja dhe digjet për të prodhuar energji dhe rritja e tij në gjakun tuaj kthehet nën kontroll. Gjithashtu, insulina ju ndihmon të ruani sheqerin në indet dhjamore dhe t’i ktheni ato në acide yndyrore dhe ngadalëson zbërthimin e acideve yndyrore. Për më tepër, insulina ju ndihmon të krijoni proteina në trupin tuaj duke mbajtur aminoacide brenda indeve të muskujve tuaj dhe duke ruajtur glukozën në mëlçi dhe duke e kthyer atë në glikogjen.
Dështimi i qelizave të mia beta për të sekretuar insulinë është një problem serioz; pasoja është “diabetus mellitus”, ose ajo që ne zakonisht e njohim si diabeti. Një person me këtë çrregullim duhet të përmbahet nga ushqime dhe pije të ndryshme të shijshme. Në rastet kur një dietë e rreptë nuk e zgjidh problemin, pacientëve mund t’u duhet të marrin insulinë çdo ditë. Diabeti mund të shkaktojë shumë komplikime duke dëmtuar nervat dhe enët e gjakut; unë nuk do të shkoj në llojet e diabetit, në mënyrë që të mos devijoj temën shumë. Thjesht doja të theksoja një pikë: edhe një substancë e prodhuar nga një grup i vogël qelizash mund të prishë funksionimin e shumë mekanizmave tuaj. Pasi të keni ngrënë, vendosni dorën në të majtë të barkut poshtë stomakut dhe mbani mend se çfarë bekimi jam!
Sa i përket hormonit të glukagonit që sekretoj nga qelizat e mia alfa, ai bën pikërisht të kundërtën e insulinës dhe bën që sheqeri i ruajtur në qelizat tuaja të lëshohet në qarkullimin tuaj të gjakut. Kur sheqeri në gjak zvogëlohet – për shkak të urisë, punës së tepërt, stërvitjes e kështu me radhë – bën që glikogjeni në mëlçi të përdoret për të rritur nivelin e sheqerit në gjak. Duke qenë se adrenalina e sekretuar nga gjëndrat mbiveshkore ndihmon që glikogjeni të shpërbëhet dhe të lëshohet në gjak si glukozë, ato funksionojnë si një sistem i integruar. Glukagoni gjithashtu ngadalëson sintezën e glikogjenit dhe përshpejton ndarjen e proteinave dhe metabolizmit të yndyrës. Mendoj se tani e kupton, Petrit. Insulina dhe glukagoni janë pjesë e një mekanizmi reagimi biologjik që kontrollon njëri-tjetrin. Njerëzit i zbuluan të gjitha këto fakte pas vitesh kërkimesh laboratorike; tani e sheh sa qesharake është të më shohësh si një vepër rasti të verbër?
Si çdo organ tjetër, edhe unë mund të marr sëmundje të ndryshme. Më të zakonshmet janë inflamacioni akut ose kronik, tumoret dhe cistat. Unë shqetësohem lehtësisht me inflamacionin tek njerëzit me zakone të alkoolit. Meqenëse sekrecionet enzimatike – dhe rrjedhimisht proceset e tretjes – nuk kryhen siç duhet, disa yndyrna dhe fibra të patretura me proteina ekskretohen me feces. Një problem mund të lindë me zorrët për shkak të mungesës së tretjes. Dhe nëse nuk e përmbush plotësisht detyrën time për shkak të një inflamacioni ose tumori kronik, atëherë mjekët më nxjerrin jashtë dhe ju bëheni të varur nga insulina dhe një lëng i veçantë i marrë nga pankreasi.
Është e trishtueshme të them se kanceri im nuk zbulohet shpejt. Zhvillohet shumë shpejt dhe përpiqem ta mbaj detyrën sa më gjatë që të jetë e mundur. Prandaj, zakonisht është shumë vonë kur diagnostikohet. Mjekësia moderne nuk mund të bëjë asgjë pasi përhapet. Edhe pse nuk është ende e sigurt, dyshoj se cigaret luajnë një rol në kancerin tim.
Sa i përket diabetit, edhe pse është zbuluar një metodë premtuese e trajtimit, disa probleme ende nuk janë kapërcyer. Transplantimi i qelizave beta nga pankreasi i dikujt që sapo ka vdekur – me sa më shumë përputhshmëri të indeve të jetë e mundur – ka pasur sukses të pjesshëm. Ashtu si me çdo transplant tjetër organi, refuzimi i indeve është një sfidë. Nëse projekti i gjenomit njerëzor ka sukses dhe kodi gjenetik i trupit të njeriut zgjidhet plotësisht, mund të jetë e mundur të kurohet diabeti me teknika të inxhinierisë gjenetike. Kjo është vetëm në nivel hulumtimi për momentin, por nëse shkencëtarët bëjnë më të mirën, është e mundur të gjendet një mënyrë, pasi ekziston një trajtim për çdo sëmundje përveç pleqërisë dhe vdekjes. Shiko Petrit, si mëkëmbës në tokë, ju njerëzit supozohet të eksploroni sekretet e universit dhe të vlerësoni bukuritë që zbuloni. Unë mendoj se kam thënë mjaft tani. Faleminderit për dëgjimin, Petrit!
Link: https://fountainmagazine.com/2009/issue-67-january-february-2009/its-me-peter-your-pancreas
Image by macrovector on Freepik
Shto koment