Shatërvani

Misteret e mrekullueshme të dimerimit tek kafshet – Meditime rreth torporit e letargjise

12/03/2020

1,014 klikim/e

7 min. për ta lexuar

Shto koment

Home » Horizont » Shatërvani » Misteret e mrekullueshme të dimerimit tek kafshet – Meditime rreth torporit e letargjise

Madhështia e artistit vlerësohet me vlerën e veprave të tij. Zogjët këngëtarë, lulet ngjyra-ngjyra, hollësi të një arti mrekullor të vëzhguara edhe në qenien më të vogël e sa e sa të tjera… Në të gjitha këto, Allahu me gjuhën e natyrës, i bën të shqiptohen e këndohen emrat dhe atributet e Tij dhe, duke i ekspozuar shfaqjet e këtyre emrave dhe atributeve nën emërtimin “shkaqe”, ua paraqet qenieve të vetëdijshme për t’i vëzhguar e soditur.

Torpori – taktika e kafshëve për mbijetesë

Kafshët, duke përfshirë zogjtë, që hyjnë në gjendje torpori, ulin temperaturën e trupit dhe ngadalësojnë ritmin e zemrës, frymëmarrjen dhe shkallën metabolike në mënyrë dramatike.

Nga i dine keto taktika kafshet? Ata e ruajne energjinë ne menyre aq efikase, sa qe i nevojitet vetem pak kalori për të ruajtur funksionet e jetës, siç janë frymëmarrja dhe qarkullimi i gjakut? Norma metabolike mund të ulet deri në 95 përqind! Ky lloj i letargjisë afatshkurtër mund të ndihmojë kafshët dhe zogjtë të mbijetojnë në temperatura të ftohta, dhe kjo gjendje përdoret më shpesh gjatë dimrit 2.

Dimërimi (gjumi) tek ketrat

Kafshet që hyjnë në procesin dimerimit (gjumit dimerorë) pësojnë ndryshime të mëdha. Si funksionon dimerimi? Temperaturat e trupave bien, rrahjet e zemrave ngadalësohen, rrjedhjet e gjakut në vena zvogëlohen. Për shembull, ketrat Ictidomys tridecemlineatus, të njohur edhe si ketrat tokësore me 13 shirita, ulin rrahjet e zemrës nga 300-400 në minutë në 3-10 herë në minutë, dhe konsumi i oksigjenit bie në 2 përqind të normales. Me zgjimin e tyre, temperaturat e trupit mund të rriten nga 5 gradë në 37 gradë në dy ose tre orë. Në fakt, ky nuk është një proces i gjumit, por edhe më ulët. Ka qenë kurioziteti i shkencëtarëve për vite sesi këto kafshë jetojnë afër vdekjes dhe si shkaktohen ndryshimet në trupat e tyre. Nga Departamenti i Mjekësisë në Universitetin Yale, Assoc. Dr. Elena Gracheva dhe kolegët e saj tregojnë përmes rezultateteve të punimeve të tyre në revistën akademike Current Biology, se në fakt ketrat e tokës të cilët nuk hanë apo pinë asgjë me muaj, as nuk ndjehen të etur kur janë në letargji dhe kur zgjohen nuk ndjejnë nevojë për të pirë ujë 3. Kur ketrat zgjohen nga letargjia, nuk pinin as një gllënjkë ujë. Për më tepër, sipas regjistrimeve të kamerave, ketrat e përgatitur për letargji pine më pak ujë se normal. Testimi nga ekipi i hulumtimit tregoi që elektrolitët si natriumi dhe kimikatet si glukoza e ureja, ruhen diku tjetër në trupin e tyre (ndoshta në fshikëz), në mënyrë që përqendrimi i serumit në gjak të mbahet i ulët. Ketrat e tokës të zgjuar nga letargjia pinë ujë vetëm kur përqendrimi i serumit rritet artificialisht.

Kliko per pamje nga fenomeni i zgjimit nga dimerimi i ketrit arktik me kamera infra të kuqe

Nëse gjaku në trurin e njeriut pakesohet, mund të paralizohet; nëse muskujt e zemrës mbeten pa oksigjen, mund të ketë sulm në zemër. Ndërsa, kafshët në letargji nuk dëmtohen nga rënia e rrjedhës së gjakut në venat e tyre. Profesori i Universitetit Minesota Matthew T. Andrews thotë se “Dëmi më i madh, në fakt, rezulton nga rrjedha e gjakut që kthehet përsëri në gjendjen normale nga personi që ka pasur goditje në tru ose sulm në zemër”. Por, tek kafshët as kjo nuk rezulton në problem. Procesi i normalizimit të temperaturave të trupit me zgjimin e ketrave, në fakt i ngjan një sulmi në zemër, rrahjet e zemrës rriten me shpejtësi. Por ketrat nuk vuajnë demtime prej tij. Gjithashtu theksohet se ketrat e tokës janë të mbrojtur nga paraliza, shkrirja e eshtrave e muskujve, dhe nga sëmundjet metabolike 2. Sa mahnitese eshte kjo?

“Kush do t’i ringjallë këto eshtra të kalbura?” Thuaju: “Do t’i ringjallë Ai që i krijoi për herë të parë! Ai njeh çdo lloj krijimi!” (Jasin, 36/77-99)

Dimerimi tek arinjtë

Shumë shkencëtarë studiojnë letargjinë tek arinjtë të cilët janë të shtrirë me muaj të tërë pa ngrënë dhe pirë, me lëvizje të pakëta. Ata humbin rreth katër mijë kalori në ditë nga shtresat e tyre dhjamore. Sidoqoftë, nuk kanë probleme të zemrës e probleme të koagulimit. Nuk ka humbje të madhe në muskuj e eshtëra. Shkencëtarët thonë se një person që do të kalojë një kohë të ngjashme në shtrat nuk do të mund të ngrihej pa ndihmë. Eksperimentet tek arinjtë e zinjë, tregojnë se krahasuar gjendjen fillestare dhe përfundimtare arinjtë e mbetur në vathën e tyre për rreth katër muaj humbin vetëm 29 përqind të forcës së muskujve të tyre. Studiuesit thonë se njerëzit që kanë qenë të shtrirë në shtrat për tre muaj kanë humbur 54 përqind të forcës së tyre edhe pse mbajnë një dietë të ekuilibruar. Sipas hulumtimeve të bëra nën drejtimin e Josep M. Argilés, një substancë në gjakun e ariut parandalon degradimin e proteinave. Arinjtë nuk urinojnë me muaj. Urea, një substancë e rrezikshme, e cila normalisht ekskretohet në urinë, dekompozohet në trupat e tyre, dhe azoti i lëshuar përdoret për të bërë proteina të reja! Shkencëtarët vazhdojnë të hulumtojnë sekretet e këtij procesi të mahnitshëm 2.

E shihni edhe tokën sesi është tharë e ka vdekur. Por kur i lëshojmë ujë sipër, lëviz, dridhet, fryhet dhe prej saj mbijnë çifte bimësh nga të gjitha llojet!” (Haxh, 22/5)

Frogsicles: të ngrira, por të gjalla

Sikur shumë insekte që përgatiten për të ftohtin duke bërë antifrizin e tyre, edhe bretkocat gjatë vjeshtës, prodhojnë glicerinë. Kjo i jep trupit aftësinë “supercooling”, duke lejuar lëngjet e trupit të bien nën pikën e ngrirjes pa shkaktuar dëme nga akulli! Pika e ngrirjes se gjakut ulet, duke i bërë tolerant per të ftohtin, dhe mbron indet dhe qelizat nga dëmtimi gjatë kushteve të akullt. Në pranverë, nivelet e glicerolit bien dhe nje “ringjallje” fillon.

“Kjo kështu është, sepse Allahu është e vërteta e vetme. Çdo gjë fiton ekzistencë me Të; Ai i ringjall të vdekurit dhe Ai është i aftë për të bërë çdo gjë!” (Haxh, 22/6)

“Ringjallja e të gjithë shpirtrave nuk mund të jetë më e vështirë për fuqinë e Zotit të Madhërishëm sesa t’i japë jetë dhe trup në pranverë një mize që ka rënë në gjumë në stinën e dimrit. Sepse fuqia e Tij është e përjetshme dhe nga Vetja; nuk ndryshon. Kjo fuqi nuk ndryshon dhe pengesat nuk mund të ndërhyjnë. Nuk ka nivele në të … Gjithçka është unike. ” (Letrat)

Estivimi

Ndryshe nga letargji dhe dimerimi – të cilat përdoren për të mbijetuar ditët e shkurtuara dhe temperaturat më të ftohta, estivimi përdoret nga disa kafshë për të mbijetuar muajt më të nxehta dhe më të thatë të verës.

Ngjashëm me letargji dhe tronditje, estivimi karakterizohet nga një periudhë e pasivitetit dhe një shkallë metabolike ulur. Shumë kafshë e përdorin këtë taktikë për të qëndruar të freskët dhe për të parandaluar tharjen kur temperaturat janë të larta dhe nivelet e ujit janë të ulëta.

Kafshët që aktivizojnë përfshijnë molusqet , gaforret, krokodilat, disa salamandra, mushkonja, breshka në shkretëtirë, lemur me xhuxh, dhe disa iriq 3.

“A mos mendon njeriu se do të lihet të sillet vërdallë pa qëllim? A nuk ishte ai një spermë që derdhet? Pastaj u bë një gjak i mpiksur dhe Zoti e krijoi duke i dhënë formë. Dhe krijoi prej tij çiftin prej një mashkulli e një femre. Dhe tani, Allahut që i bën të gjitha këto, a s’i mjafton fuqia për t’i ringjallur të vdekurit?” (Kijame, 75/36-40)

Lexo gjithashtu:

Metoda e Kur’anit për vërtetimin e ringjalljes pas vdekjes, grumbullimit në sheshin e llogaridhënies dhe jetës tjetër.

Metodat vërtetuese të Kuranit mbi mundësinë e ringjalljes

Një vështrim i përgjithshëm mbi besimin në jetën e përtejme

Referencat